Indiana Jones in de Great Zimbabwe Ruins

,,Wil je de eeuwenoude route lopen, of de toeristenroute?” Gids Lovemore zegt het in perfect Engels. Even kijkt hij naar mijn verweerde bergschoenen. ,,Oké, ik weet het al. Leuk!” Hij begint aan de steile stenen trap omhoog. Een groot deel van de oude koningsstad ligt bovenop een heuvel vol rotsen.
 
Ik ben dol op weetjes. Zoals deze. Great Zimbabwe Ruins is het op vier na grootste bouwwerk van de mens. Na de Grote Muur in China, Machu Picchu in Peru, de piramiden van Gizeh in Egypte en Angkor in Cambodja. Gids Lovemore (what’s in a name) lacht. Een heel mooi lijstje ja, hij weet het.

Bovenop de rotsen verwonder ik me over deze plek. De ruïnes zijn relatief onbekend, maar extreem intrigerend. Net als bijvoorbeeld Machu Picchu rondom en vooral ook tussen rotsen gebouwd. Vaak op ingenieuze wijze. En ze stammen uit dezelfde tijd ongeveer. Vreemd, dat in Afrika en Zuid-Amerika een soortgelijke gedachte was.

Dit is overigens de enige plek die ik ken waar een land is vernoemd naar een monument, gebouw of werelderfgoed. Want de naam Zimbabwe komt van de Great Zimbabwe Ruins. Zimbabwe komt (waarschijnlijk) van dzimba-dza-mabwe, dat ‘grote huizen van stenen’ betekent.

Het complex ligt op zo’n 30 km van de stad Masvingo, in het zuidoosten van het land. Die na eeuwen te zijn verwaarloosd, in de dertiger jaren van de vorige eeuw de beschermde status kreeg. Sinds 1986 heeft UNESCO het uitgeroepen tot Werelderfgoed.

En dan te denken dat er hier maximaal 6.000 buitenlandse toeristen komen. Per jaar. Dat zijn er wel heel weinig voor zo’n bijzondere plek. Zeker als je kijkt naar de rijke historie van de Afrikaanse koningen, die hier van de 11e tot en met de 15e eeuw heersten. Met grote rijkdom; er was zoveel goud dat het geen waarde had voor hen.

Koningen waren de absolute heersers; sommigen hadden wel 200 vrouwen. Op het hoogtepunt leefden hier zo’n 18.000 mensen. Maar, er zijn talloze mysteries. Er is bijvoorbeeld nooit een begraven lichaam gevonden. Geen beenderen, geen begraafplaats, niets.

Zo’n 82% van de inwoners van Zimbabwe zijn Shona. Hun voorouders hebben naar alle waarschijnlijkheid deze stad gebouwd. In die tijd stonden de Shona er om bekend hun doden onder de grond te begraven. Het liefst in een grot. En onder deze immense rotsen liggen tunnels. Die nog niet zijn verkend. Waar ik me over verbaas.

Maar dan blijkt de reden; dit is een plek vol legendes. Gids Lovemore lepelt ze maar wat graag op. Met een behoorlijke dosis sfeer. ,,Drie Duitse ontdekkingsreizigers gingen een aantal jaren geleden de tunnel in, maar kwamen er niet meer uit. Ook een recentere expeditie van lokale archeologen mislukte. Ze kwamen rennend uit de grot met wijd opengesperde ogen.”

In het piepkleine museum sieren wonderlijke beelden van speksteen. In de vorm van een adelaar, de nationale vogel van Zimbabwe. Die bijvoorbeeld te zien is in de vlag. Elke koning liet door de beste kunstenaar een nieuwe adelaar maken. Deze kreeg een ereplek; bovenop de heuvel op een stapel rotsen.

Talloze replica’s van de vogel liggen bij het Great Zimbabwe Craft Center. Je kunt er niet omheen bij de ingang van de ruïnes. Gemaakt van serpentijn; een bekende beeldhouwsteen. Tipei Manwa groet me; de 68-jarige vrouw kijkt hoopvol.

In dit deel van Zimbabwe is bijna geen werk te vinden, dus zijn souvenirs de oplossing. Ik herken talloze safaridieren van mahoniehout, maar ook moderne kunst. Ook zie ik slabakken en veel aardewerk. Het is crisis, erkent ze. Sterker nog, ik ben hun eerste klant van de dag. En het is einde middag.

Fraai handbeschilderde batikdoeken met safari-taferelen wapperen in de wind. De batikdoeken wordt door de mannen gemaakt, maar vrouwen verkopen het. ,,Wij zijn er handiger in,” lacht ze. Ik koop vier doeken. Er is vast nog wel een muur in mijn huis waar dit op kan. Alhoewel, ik kom nu al ruimte tekort.

De Zimbabwe Ruins liggen ver buiten de gebaande paden; in het zuidwesten van het land. Net als bijvoorbeeld Mana Pools National Park, een natuurgebied aan de benedenstroom van de Zambezi-rivier. In het regenseizoen ontstaan er grote meren, die langzaam weer opdrogen. De overgebleven waterreservoirs trekken opvallend veel (grote) dieren aan.

Ook over de Eastern Highlands hoor ik veel. Een ruig gebergte op de grens met Mozambique. Waar je dagenlang kunt wandelen, maar ook diverse bijzondere soorten apen tegen het lijf kunt open. Leuk, dan heb in ieder geval nog meer redenen om nog eens terug komen.

Ik voel me een beetje Indiana Jones. In the Great Zimbabwe Ruins kunnen reizigers hun hart ophalen. Net als archeologen, eigenlijk moeten zij hier snel aan het werk. Waarschijnlijk komt er dan zoveel rijkdom naar boven dat het wel de aandacht krijgt die het verdiend. En de souvenirverkopers ook.