Het onbekende oosten van Polen

Op ontdekkingstocht in Polen

De taxi pikt me op de luchthaven op. En stopt midden in de stad. Ik stap uit, alsof ik in een nieuwe wereld ben beland. Ik vind dit een van de heerlijkste momenten van een reis. Alsof je op je verjaardag je ogen moet dicht doen voor je je cadeautje krijgt. Ik kijk om me heen. Dit is Lublin, een stad in het oosten van Polen. Waar ik niets van weet. Of althans weinig. Heerlijk.

Door Corno van den Berg

Ik breng de koffer naar de kamer. Het is tijd om even op te frissen en dan zelf op pad te gaan. Ik pak mijn camera en ga lekker dwalen door de straten. Ik voel meteen de charme van de kleine, maar vooral kleurrijke stad. Ik neem een koffie op een terras. Mensen kijken is altijd leuk. Verrasmomentjes op reis. Ik hou er van.

Het heerlijke Lublin

Ik ben een planner, maar nu even niet. Je kunt je tegenwoordig goed inlezen online. Van alles is wel eens Wikipedia pagina met diepgravende informatie. Maar het is droge informatie, gortdroog. Terwijl juist de verhalen de sfeer bepalen vind ik.

Dan neem ik liever een plaatselijke gids. En ik zag op het internet dat een Nederlander gratis rondleidingen aanbiedt. Gratis? Hoe dan? Daar wil ik meer van weten. Martin Dalebout is getrouwd met een Poolse vrouw. Hij besloot hier te gaan wonen nadat hij hier een keer was geweest. Martin is dol op legendes en verhalen met spoken. Die hij in geuren en kleuren oplepelt. Met veel anekdotes uit de middeleeuwen.

,,Zie je dit straatje?” Lublin zit vol met steegjes en huizen met veel ornamenten. Dus ik ben niet zo snel onder de indruk. ,,Hier kun je soms het gejammer van de beul horen. Hij is op zoek naar zijn Inez, de vrouw van zijn dromen.” Zijn liefde werd niet beantwoord waarop hij haar eigenhandig vermoorde. Hij had gelijk spijt als alle haren op zijn kop. Nu zwerft hij door de straat, soms alleen, maar gelukkig vaak samen – arm in arm – met haar. Het is een van de vele verhalen die hij oplepelt.

Hij neemt me mee naar een lunch in een traditionele Poolse bar. Twee oudere vrouwen bestellen aan de balie, waar ze hun eten aanwijzen. Ze eten een rode bietensoep en voeren een gesprek met veel handgebaren. Naast soep is het hoofdmenu veel vlees. Dit wordt aangevuld met aardappelen en groenten of salade. Precies zoals ik ben opgevoed. Alles is vers en door de vrouw achter de bar zelf gemaakt.

Weer terug in de Oude Stad passeer ik het imposante oude stadhuis in Lublin. Maar ik kom voor iets anders. Een smal onopvallend paadje leidt naar beneden, onder het marktplein. Ik sta in een kelder, een oude wijnkelder. Maar ik zie ongekende kunst. Eeuwenoude kunst. ,,Dit is een poëziealbum in een kelder, een oude wijnkelder zelfs.” Huh, bestaat zoiets?

Aan het woord is Łukasz Konopa en zijn vrouw Urszula praat er vol overgave over. Hij heeft jarenlang onderzoek gedaan en erover gepubliceerd. Hij krijgt inmiddels aandacht vanuit de gehele wereld. Als ik naar de schilderingen kijk begrijp ik het langzaam. Een edelman heeft in de Middeleeuwen heeft diverse tekeningen uit de Renaissance op de muur laten schilderen. Met uitdrukkingen in het Latijn en in het Duits.

Wie het heeft geschilderd is onbekend. Hoe oud de fresco’s op de muren zijn is niet bekend. Maar het kan maar zo uit de 16e eeuw zijn. Dat ze bijzonder zijn is zeker. Deze oude wijnkelder wordt de Fortuna-kelder genoemd. Deze kunstkelder is omhuld met raadsels. Martin kijkt me aan. ,,Zo bijzonder is Lublin.”

We gaan wat drinken in de Perła brouwerij. Deze brouwerij is gebouwd in een oud klooster. Al is de bar hypermodern. Ik bestel de proeverij met meerdere biertjes. Martin blijft info geven over de stad. Hij heeft het over ‘we’ als hij over de geschiedenis van Lublin praat. Ik begrijp hem wel. Sterker nog, ik begrijp hem steeds meer.

Op internet zag ik een plek die ik absoluut wil bezoeken: Majdanek. Met de trolleybus rij ik door de stad. Binnen 15 minuten sta ik bij de ingang. Dit voormalige concentratiekamp in Lublin was ook een Duits vernietigingskamp in de Tweede Wereldoorlog. De gaskamers staan er nog, in een van de barakken liggen duizenden schoenen van vermoorde Joden.

Het is confronterend. Met name het monument met daarin een berg as van duizenden mensen is om stil van te worden. Woorden kunnen het niet beschrijven merk ik. Indrukwekkend, ongelofelijk en vooral onbegrijpelijk. Veel verder kom ik niet.

>> Lees mijn tips voor Lublin

Kloven van Kazimierz Dolny

Foto’s van kloven met wit zand waar bomen met enorme worstels proberen te overleven. Google kan een goede tipgever zijn. Dat wil ik zien. Dus trek ik de wandelschoenen aan en reis ik naar Kazimierz Dolny. Dit stadje ten westen van Lublin is populair bij de Polen zelf. Als ik aankom begrijp ik waarom. Maar ik wil fietsen en wandelen.

Loss grond, wat is dat nou weer? Het blijkt een bodemsoort te zijn. Dat anders is dan zand. Dit zijn hele heuvels met steile kloven waar je doorheen kunt fietsen en wandelen. Ze zijn uniek in Europa en heerlijk om te ontdekken. Ik fiets het stadje uit en zie al snel dat de bodem wit is.

Iets verderop komen we bij de houten molen Wiatrak. Iets verderop is een uitkijkpunt. Ik kijk uit over de Wisła rivier. En zie waar ik allemaal nog heen ga. Zo sta ik even later aan de rivieroever. De houten bootjes van de vissers maken een perfecte foto. Zoals zoveel hier.

>> Lees mijn tips voor de wonderlijke kloven van Kazimierz Dolny

Het unieke Zamość

Een van de steden in de buurt van Lublin is Zamość. Het is Werelderfgoed van UNESCO door zijn unieke geschiedenis. In de 16e eeuw is deze complete stad gebouwd door een rijke edelman: Jan Zamoyski. Hij wilde de ideale renaissancestad maken. Iets wat nu nog goed te zien is. Sterker nog, het lijkt wel een Disney-dorp.

Ik loop door deze stad en ben al snel verwonderd. Meestal ontwikkelen steden zich door de eeuwen heen, maar hier dus niet. Dit is allemaal bedacht, maar dan wel vier eeuwen geleden. Toen de stad werd opgetrokken in 1580 werden alle gebouwen eerst verplicht uit hout opgetrokken. Na twee jaren van testen werd de stad dan opnieuw gebouwd; maar dan in steen. Het stadsplein meet precies 100 bij 100 meter. Waar het imposante stadhuis opvalt.

>> Lees mijn tips voor de stad Zamość

De natuur in

Wat me opvalt is dat de omgeving altijd ruimtelijk is. Met opvallend veel groen. Die wil ik eens verkennen, maar dan per kajak. Ik sta voor de Wieprz-rivier, maar heb niet al te lang om te mijmeren. Ik krijg een reddingsvest en peddels in mijn handen gestopt. Daarna volgt de kajak. Het is duidelijk; ik moet het water op.

Drie eenden komen me begroeten. Ze zijn duidelijk niet onder de indruk van mijn kajakkunsten. De rivier slingert door het landschap en ik dus ook. Het is soms wat ondiep, dus moet ook opletten. Net als een plotseling opduikende brug die opvallend laag is. Wat lastig is met mijn lijf. Gelukkig zijn er aan het einde twee barretjes aan het water. Ik leg de kajak op het zand. Een drankje heb ik wel verdiend.

De soeslik; een heerlijke naam voor een dier. Dat alleen in Oost-Europa en Azië leeft. Hij wordt ook wel de Europese grondeekhoorn genoemd. Ik loop met een gids over een grasvlakte. Iets verderop zitten twee vrouwen bij een hol te wachten. Ja, dit dier is schuw merk ik al snel.

Ik pak de verrekijker en zoek het grasveld af. Plotseling die ik een kop opduiken. Het guitige dier kijkt me aan, draait zijn hoofd en gaat verder met eten. Als ik een foto wil maken laat hij zich niet meer zien. Jammer, maar helaas.

Wel lukt het om wilde konikpaarden van dichtbij te zien in het Roztocze National Park. Ik ken ze vooral uit de diverse natuurgebieden in ons eigen land. Maar dit is veel gaver.

Ik sluit de dag af met een wijnproeverij. De zon gaat onder, terwijl ik een glas in mijn hand krijg. En wat stukken lokale kaas. Wat heb je nog meer nodig. Wijnboer Wojciech Popko lacht.

Ik krijg ook een glas Solaris, dit is een zeer populaire wijn in Polen met de feestdagen. De zon zakt verder achter de wijnranken. Het is een perfecte afsluiting van deze dag.

Zamoyski Museum in Kozłówka

Al in Zamość kwam ik in aanraking met de familie Zamoyski. De familie bezat in hun hoogtijdagen een gebied zo groot als het huidige België. In het gebied rondom Lublin zie ik talloze herinneringen aan dit verleden. Zoals een kapel in een vijver, maar ook hun jachtdomeinen dat tegenwoordig een nationaal park is.

Ook had de familie diverse extravagante paleizen. Een daarvan is tegenwoordig het Zamoyski Museum in Kozłówka. Als ik door de vele zalen loop verbaas ik me over de exorbitante rijkdom. Opvallend veel kunst staat hier te blinken, uit alle uithoeken van de wereld. Waaronder ook een servies van Delfts Blauw.

Tijdens de rondleiding hoor ik alles over de familie en hoe dit deel van Polen ooit tot de rijkste van heel Europa behoorde. Maar het meest bijzonder zijn de standbeelden die weggestopt zijn achter de barakken. Ik zie een beeld van Lenin en andere communistische leiders. Tijden veranderen, dat is zeker. Ook hier.

Foto-Album van mijn reis in Oost-Polen: