Dwalen langs de Donau en door het Zwarte Woud

Ik kijk op de wandelkaart die bij de lokale VVV ligt. Tot mijn verbazing zie ik een beroemde taart erop staan; de Donauwelle (Donaugolf). De naam komt van de kersen die zich tijdens het bakken verplaatsen in de taart, waardoor de golf ontstaat. Hij lijkt wat op Scharzwalderkirchtorte die ik al eerder op had in Duitsland, maar smaakt toch anders.

Maar wat doet een taart op een wandelkaart? Er blijkt een bepaalde logica achter te zitten: Als je veel loopt, verbrand je veel calorieën. En dus kun je met een gerust hart de taart bestellen na het wandelen. Hmm, dan moet ik nog even op pad, voordat ik hem mag verorberen. Maar dan heb ik wel wat om naar uit te kijken.

Ik ben bij Kelheim. Hier ligt volgens kenners het mooiste stuk van de Donau. De rivier slingert zich tussen de rotsen door. Dit uniek stukje natuur is beschermd; hier mogen geen boten met een motor komen. Dus kun je hier alleen te voet, op de fiets of per kajak komen. Oh, en de rondvaartboot.

Het is vanaf het dek goed te zien: De rondvaartboot wordt gekleineerd door de rotsen. Bijzonder is dat er her en der zandstrandjes zijn, waar mensen zwemmen, kinderen spelen en sommigen simpelweg tot rust komen. Ja, dat lukt mij hier ook wel.

Vlakbij ligt klooster Weltenburg, met binnenin de oudste kloosterbrouwerij ter wereld. Deze is bijna 1.000 jaar oud. In het klooster volg ik een rondleiding en proef ik het bier op de binnenplaats. 

En ja, ik weet het. Bier bestaat voor 90% uit water. Donauwater in dit geval. Oh, en hop. Ik zie talloze hopplantages op deze reis.

Met de veerpont maak ik de oversteek, om te wandelen langs de ruige kant van de Donau. Op een rots hoor ik een gekrijs. Het blijkt een jonge slechtvalk te zijn die schreeuwt om eten. Zijn ouders komen aanvliegen met een prooi en al snel is het jong stil. 

Mijn tips voor de beroemde Donaudurchbruch.

Ineens torent een gebouw boven de bossen uit. De Bevrijdingshal Kelheim; hij is van heinde en verre al te zien. In een opvallende gele kleur. Het is het symbool voor het stadje geworden. Dit is een van de meest wonderlijke gebouwen die ik ooit heb gezien.

Silvia vervolgt: ,,Het staat al meer dan 150 jaar op de Michelsberg en is recent gerestaureerd. Het is geen rond gebouw, maar bestaat uit 18 hoeken. Binnenin zie je alle veldslagen met Napoleon. Met natuurlijk Waterloo en meer.” Ik dwaal hier wat rond en klim omhoog voor een uitzicht over de Donau en haar omgeving. Ik had nog nooit zo naar Napoleon gekeken. Wonderlijk.

Mijn tips voor de Bevrijdingshal Kelheim.

Een bierhotel: dat klinkt goed. Dit is Brauereigasthof Schneider in Essing. Met onder meer ‘helles bier’, dat in Zuid-Duitsland erg populair is. Het is geen witbier, maar een opvallend lichtgekleurde soort bier. Die soms licht bitter, maar meestal lichtzoet smaakt. En ja, op de kamers is het thema bier. Hier kan ik wel slapen.

Barbara Rüd laat me de grot ‘Hohle Fels’ zien. Ik maak een stap in de tijd: zo’n 40.000 jaar terug. Zo rond de tijd dat de moderne mens zich 40.000 jaar geleden in Europa vestigde. Hier zijn talloze opgravingen gedaan. Waaronder enkele wereldberoemde.

Onze relatief onbekende voorvader maakte artefacten, een soort kunstvoorwerpen. Dit zijn kleine ivoren figuren uit de dierenwereld; zoals de mammoet, holenbeer, holenleeuw, maar ook een watervogel en een vis. De belangrijkste vondst is de wereldberoemde Venus; een beeldje van een voluptueuze naakte vrouw. Dit kunstwerkje is gemaakt van het ivoor van een wolharige mammoet. 

Het inmiddels beroemde beeldje werd pas in september 2008 gevonden en veroorzaakte ophef onder geleerden. In het Urgeschichtliche Museum in Blaubeuren bekijk ik alle beeldjes met open mond. 

Het is bijzonder uniek dat mensen met een steen het ivoor hebben bewerkt. Zo hard, zo moeilijk. Het was koud en moeilijk om de dieren te bejagen. En dan toch zoiets moois maken.

De Blautopf. Mijn Duits is best oké, maar ik heb geen idee wat er mee wordt bedoeld. Het blijkt een bron te zijn met opvallend lichtblauw water. Dit komt door de mineralen uit het kalksteen. De bron net buiten Blaubeuren ligt verscholen tussen bomen. Ik kijk zo de diepte in. Een wonderlijk gezicht. 

Het is heerlijk om kunst van moeder natuur af te wisselen met kunst van de mens. Ook al heeft het laatste opvallend genoeg weer met bier te maken. Het Kuchlbauer Kunsthaus en de bijbehorende toren in Abensberg zijn wonderlijke kunstwerken van de beroemde Oostenrijkse kunstenaar Friedensreich Hundertwasser. 

Het staat op de grond van de Kuchlbauer brouwerij, die graag kunst en witbier willen vereeuwigen. Terwijl ik het bier proef op het terras denk ik na over Hundertwasser. Hij was zijn tijd ver vooruit. In het Kunsthaus is een video te zien waar hij in een tv-show in 1972 (!) praat over huizen met dakterrassen voor de Co2 en auto’s die geen uitlaatgassen geven. Hoe actueel kun je zijn?

De Donau Radweg is maar liefst 2.850 kilometer lang en eindigt bij de Zwarte Zee. Waar hij is uitgegroeid tot een machtige rivier. Je kunt hem stroomopwaarts alsook stroomafwaarts doen (makkelijker).

In dit Duitse deel is rust en ruimte te vinden, midden tussen rustiek gelegen boerderijen, valleien en rotspartijen. Hier tussendoor fietsen is magisch. Met her en der een klooster of en burcht. De route is populair met de e-bike merk ik al snel. 

Oftewel, zonder stress de heuvels nemen en onbezorgd nog een stukje verder fietsen als je zin hebt. De Donau Wanderweg is anders merk ik al snel. Die slingert ook door het landschap, maar dan van bergtop naar bergtop. Waarbij je keer op keer de Donau tegen komt. 

Met onderweg ongekende uitzichten over de rivier en het omliggende landschap. Met prachtige namen zoals Knopfmacherfelsen in de buurt van Fridingen alsook de burcht Wildenstein. Ik kom helemaal niemand tegen, wonderlijk.

,,Dit is een kloosterstad uit de vroege Middeleeuwen, althans die zijn we aan het opbouwen. Zoals ze het vroeger ook deden, dus met veel handwerktuigen en spierkracht.” Ik moet de woorden van Sonja Fecht, een van de medewerkers, even op me in laten werken.

In een bos zie ik vrouwen spinnen, mannen hout hakken en herken ik tal van andere beroepen die eeuwenlang essentieel waren. De net afgeronde houten kerk is het pronkstuk van alle handenarbeid.

,,Ons plan is gebaseerd op een van de oudste architectonische tekeningen ter wereld. Tussen 820 en 830 werd een plan beschreven voor een kloosterstad in Sankt Gallen in Zwitserland. Maar dit is nooit gebouwd, dus doen wij het nu.”

Ook hier wordt duidelijk dat water destijds belangrijk was. Om te drinken, om te telen, maar ook om te wassen en om hout te bewerken bijvoorbeeld. Ik vraag wanneer het af moet zijn. Sonja haalt haar schouders op. ,,Het is hard werken en alles duurt langer dan normaal. We zien het wel…”

Bij Tuttlingen gaat de Donau onder de grond. Niet een beetje, maar in de zomer verdwijnt de gehele rivier. Om dan honderden meter verderop plots weer tevoorschijn te komen. De reden: het water verdwijnt in het poreuze kalksteen. Om ondergronds verder te stromen. Ik heb pech, het heeft geregend en dan is er teveel water. En is het dus een ‘gewone’ rivier.

Maar waarom heet de rivier dan de Donau? ,,Er zijn talloze bronnen van de Donau, niemand weet precies hoeveel. Het is een naam die al honderden jaren wordt gebruikt, terwijl de twee toevoerrivieren in onbekendheid verder leven,” legt Leiber uit. ,,Nog steeds wordt er onderzoek gedaan, maar zijn geleerden het vaak niet eens.”

Ik loop door het Schlosspark, maar hoe ik ook zoek verder dan een paaltje met 2779 km. kom ik niet. Gids Barbara Leiber helpt. ,,Ze begonnen destijds aan de Zwarte Zee met meten en zetten om de kilometer een paaltje neer. Hier staat de laatste, net buiten het stadje. Simpelweg omdat de mensen destijds ook verward raakten door de diverse rivieren die hier samen komen. Dus werd gestopt met tellen. Sindsdien begint hier officieel de Donau.” 

Maar waar begint de Donau dan? ,,De Donau begint ergens in het Zwarte Woud en loopt tot de Zwarte Zee.” Ik hoor het te vaak op deze reis. Al is ‘ergens’ wel wat vaag. Dan maar naar het Zwarte Woud. Die stond toch al op mijn wensenlijst. De zon gaat onder, morgen is er weer een dag.

De menukaart is smullen geblazen. Wildrahmsuppe (soep van wild) en reefilet. Het is duidelijk, ik ben in het Zwarte Woud. Het begint te regenen. Is dit water dat uiteindelijk de Donau zal voeden? En helemaal naar de Zwarte Zee stroomt?

Maar ik heb nog een vraag: Hoe zoek je hier de Donau? Ik vraag wat rond en krijg talloze tips. Ik moet in ieder geval naar Todtnau, de Schluchsee, de Wutachschlucht en de Feldberg. Ik pak de kaart erbij. Dat moet wel lukken.

Lees mijn tips voor de Todtnau-waterval.

De slaapzak is lekker warm. Langzaam gaat buiten het licht uit. Bij mij ook. Dit is kamperen, maar dan net even anders. Het onweert ’s nachts; oftewel een beetje muziek buiten. In de ochtend nemen de vogels het over. Een heerlijke wekker.

Het ontbijt aan het meer is vers. Met Schwarzwalderschinken, een eitje, vers fruit en veel meer. Het is opvallend rustig.

Ik moet even energie tanken, want ik ga actief het water op. Om te kajakken en suppen. Dit hoogste stuwmeer van Duitsland is een heus waterparadijs. En veel rustiger dan de beroemde Titisee.

Dit behoort tot de Quellregion Donau: oftewel het brongebied van de Donau. Terwijl ik diverse paadjes afstruin zie ik veel steile rotsen langs het water. 

Een moeder grote zaagbek zwemt voorbij met maar liefst tien jongen. Ze loodst de kleine pluizebollen handig door de vele stroomversnellingen.

Ook kom ik diverse watervallen tegen. Waaronder een hele bijzondere. Hij heeft geen naam, al wordt het soms liefkozend ‘Marchenwasserfall’ genoemd. Dit is een sprookjeswaterval volgens kinderen die hier met open mond naar kijken. 

Ook ik ben totaal verrast; dit vind ik een van de mooiste watervallen die ik ooit heb gezien. Het water komt uit een bron middenin het bos en stroomt door een veld met mos om daarna in honderden stroompjes naar beneden te vallen. 

Lees mijn tips voor de Wutachschlucht.

Boswachter Achim Laber komt aanlopen. Met hond. ,,Ja, ik ben denk ik een van de weinige boswachters die zijn hond meeneemt. Maar hier kan het,” lacht hij. Hij vraagt wat ik graag zou willen. De diversiteit zien antwoord ik. 

We wandelen naar de Feldsee, een meer in het bos. Is dit ook een toevoer van de Donau? Ik kies het smalle paadje dat omhoog loopt. Er verschijnen steeds meer open gaten in het bladerdak. Met vergezichten. ,,Dit landschap kent op de top een laagalpien klimaat, oftewel geen bomen en struiken. Hooguit een paar,” legt Achim uit.