Mooiste reisroute door onbekend Toscane

Ik ben diverse keren in Toscane geweest. Natuurlijk om de steden en dorpen te bezoeken, de glooiende heuvels te ontdekken en het lekkere eten (en drinken) te proeven. Ik heb al eerder artikelen gepubliceerd over bijvoorbeeld Florence, maar ook over het kleinere Lucca, de wereldberoemde toren van Pisa en de stad Siena, dat veel meer is dan de jaarlijkse Palio. Maar op deze reis ga ik juist op zoek naar de minder bekende locaties, al realiseer ik me dat Toscane jaarlijks zo'n 45 miljoen toeristen krijgt. En dus kom je overal wel toeristen tegen, maar als je je reis goed plant valt het heel erg mee. Ik ga in het voorjaar, als de temperatuur nog lekker is en het niet te druk is.

• Totale lengte: 775 kilometer
• Reistijd: 11 uur 45 minuten
• Vertrekpunt en eindpunt: Pisa (luchthaven)

Als vertrekpunt voor de rondreis door Toscane is de luchthaven van Pisa aangehouden, al kun je ook goed de luchthaven van Florence aanhouden bijvoorbeeld. De start en het eindpunt liggen op de luchthaven, omdat veel reizigers hier hun huurauto ophalen na hun vlucht. Natuurlijk kun je ook naar het land zelf rijden, de afstand vanaf Utrecht naar Pisa of Florence is ruim 1.300 kilometer. Deze Toscane Road Trip is goed te rijden in 14 dagen, zonder dat je te lang in de auto zit. Op sommige momenten heb ik iets meer tijd genomen, zodat je goed kunt relaxen op deze reis. Het is in dit deel van Italië logisch dat je veel meer uitstapjes kunt doen. De leukste noem ik ook in dit artikel.

✈️ Aankomst op Pisa Airport
🚗 Afstand: ca. 5 km / 15 min rijden
🛏️ Overnachting in Pisa

Na het ophalen van de huurauto rijd ik naar het centrum van Pisa. Ik kies bewust voor een hotel op wandelafstand van de iconische Scheve Toren van Pisa, een van ’s werelds beroemdste bouwwerken. Deze toren maakt deel uit van het Piazza dei Miracoli, dit is een UNESCO Werelderfgoedsite. Ik maak een korte wandeling door het historische centrum en geniet van een eerste indruk van Toscane. Het is slechts een van de weinige beroemde plekken die ik aan zal doen op deze reis. Ik overnacht in Pisa, maar je kunt natuurlijk ook al beginnen met je rondreis al je vlucht vroeg op de dag is.
Ontdek de leukste accommodaties in Pisa
Mijn Tip: Hotel Soggiorno Athena

🚗 Afstand: ca. 160 km / 2 uur rijden
🛏️ Overnachting in Orbetello

Na het ontbijt vertrek ik zuidwaarts naar Roselle. Ook hier kies ik voor de Etrusken, dit volk is lang niet zo bekend als de Romeinen. De Etrusken vormden in hun bloeitijd (7e – 6e eeuw v.Chr.) een van de hoogst ontwikkelde volken van de oudheid. Ze komen van origine uit Toscane, Roselle is een van de grootste oude Etruskische steden in Italië. In Roselle zijn nog talloze overblijfselen te vinden van de stadsmuren, thermale baden en een Romeins amfitheater met uitzicht over de Toscaanse heuvels. Met een ervaren gids loop ik langs de vele restanten en krijg ik uitleg over dit bijzondere volk, hun gebruiken en hun kunst.

Maar mijn hoofddoel is Parco Regionale della Maremma, dit is een beschermd kustgebied met wilde dieren als flamingo's, dennenbossen en zandstranden. Hier leven ook de beroemde Maremma-runderen. Ik wandel naar een van de oude wachttorens aan de kust, maar het hoogtepunt is het strand van Marina di Albarese. Hier ligt een groot bos van pijnbomen, dat uitloopt in één van de wildste en mooiste stranden van Toscane. De zonsondergang is heerlijk. Daarna rijd ik naar Orbetello. Deze stad ligt in een lagune en is perfect om te dineren en overnachten.
Ontdek de leukste accommodaties in en rond Orbetello
Mijn Tip: Hotel Vecchia Maremma

🚗 Afstand: ca. 20 km
🚤 Starttijd: 07:00
🛏️ Overnachting in Alberese

’s Morgens vroeg vertrek ik naar Talamone, voor een unieke excursie met de beroemde visser Paolo Fanciulli. Hij is de bedenker van 'The House of Fishes', een onderwatermuseum dat de strijd aangaat met de industriële visserij. Hij zet betonnen sculpturen op de zeebodem, zodat de grote trawlers hun netten niet meer over de bodem kunnen sleuren en alles vernielen. Het project heeft hem diverse doodsbedreigingen opgeleverd, toch gaat hij door. Sterker nog, op meer plekken in de wereld worden nu kunstwerken op de zeebodem geplaatst om deze grote schepen en hun netten tegen te gaan.

Vroeg in de middag bezoek ik enkele dorpjes. Ik begin met Magliano in Toscana, waar ik veel over heb gelezen. Na een aperitief met lichte lunch, gevolgd door een wandeling. De indrukwekkende stadsmuren van Magliano dateren uit de 14e en 15e eeuw en zijn vrijwel volledig intact. Ze omvatten drie toegangspoorten: Porta San Giovanni, Porta San Martino en Porta Nuova. De muren zijn voorzien van negen torens. Je kutn over de stadsmuren lopen, ze bieden een fraai uitzicht over het omliggende landschap.

Capalbio staat bekend als het 'kleine Athene' vanwege zijn rijke historische en artistieke erfgoed. Het dorp op een van de vele heuvels wordt omringd door goed bewaarde middeleeuwse stadsmuren, waaronder de Porta Senese, die toegang biedt tot een doolhof van smalle straatjes en pleintjes. Ook hier heb je vanaf de stads muren uitzicht over de omliggende heuvels en de Tyrreense Zee.

In de namiddag rijd ik naar het kleurrijke Giardino dei Tarocchi. Dit is een magische beeldentuin vol gigantische mozaïeksculpturen van de inmiddels overleden kunstenares Niki de Saint Phalle. Ze woonde in Toscane en gebruikte haar beroemde Nana's voor een Tarotspel dat je hier kunt zien. Ze werkte er ruim 50 jaar aan. Ik kijk mijn ogen uit.
Ontdek de leukste accommodaties in en rond Alberese
Mijn Tip: Villa Granducale

🚗 Afstand: ca. 110 km
🛏️ Overnachting in de Tufa-driehoek

Ik kende de naam Butteri niet, maar het zijn de Toscaanse cowboys, die al eeuwen werken met de witte Maremma-runderen. Bij La Spergolaia zie ik ze hun paarden verzorgen en opzadelen. Waarna ze uitrijden in de ruige natuur van de Maremma. Ze willen eigenlijk geen cowboys worden genoemd. De reden: Ze doen dit al duizenden jaar, ruim dus voor de cowboys in het wilde westen van Amerika. De mannen zijn ook wat schuw als ik vraag of ik foto's mag maken. Ik snap ze wel, ze gaan liever de natuur in met hun dieren.

Saturnia Hot Springs zijn een van de mooiste warmwaterbronnen in Europa. Je kunt de heetwaterbron gratis bezoeken, al moet je wel betalen om te parkeren. Ik ga vroeg op de dag, voordat het te druk wordt. Trek een zwembroek aan. neem badslippers mee en loop het warme water in. Naast het huisje kun je in de waterval gaan zitten om het heilzame water op je te voelen. De locatie is werkelijk fascinerend. Loop ook de heuvel ernaast omhoog, om te zien waar het warme bronwater vandaan komt. De beste tijd om te gaan is doordeweeks, in het weekend is het vaak erg druk.

Ik rij door naar de Val d'Orcia, het hart van Monte Amiata. De dorpen Sorano, Sovana en Pitigliano vormen samen de beroemde Tufa-driehoek. Ik raad aan in een van deze dorpen te blijven slapen, zeker in de avond en ochtend is het hier genieten. Mijn dag eindigt in Sorano, een robuuste vestingstad. Ik overnacht in een bijzonder hotel in het middeleeuwse fort.
Ontdek de leukste accommodaties in de Tufa-driehoek
Mijn Tip: Hotel della Fortezza in Sorano

🚗 Afstand: ca. 140 km
🛏️ Overnachting in Monte Amiata

Vroeg in de ochtend wandel ik door Pitigliano. Ik zie lokale bewoners boodschappen doen, anderen drinken een espresso en maken een praatje. Deze fraaie oude stad wordt ook wel 'Klein Jeruzalem' genoemd vanwege zijn joodse erfgoed, de synagoge en de ondergrondse tunnels. Als ik aan kom rijden valt me vooral de spectaculaire ligging op een tufstenen plateau op.

Maar het meest fascinerende zijn de Etruskische grafkamers en gangen. Ik bezoek het intrigerende Parco Archeologico Città del Tufo. Een deel van de grafkamers is door de eeuwen heen verweerd, maar er is nog genoeg te zien. Ook is er nog kunst te zien. Het is moeilijk voor te stellen dat dit al ruim 2.500 jaar oud is.

Intrigerend zijn de Via Cava's, dit zijn de beroemde Etruskische 'holle wegen'. Dit zijn een van de raadsels van de Etrusken. Ik wandel door paden die wel 20 meter diep in het tufsteen zijn uitgehakt. Tegenwoordig zijn het wandelpaden, al hadden ze vermoedelijk voor processies, transport of religieuze doeleinden. Ik wandel door de Via Cava di San Sebastiano, Via Cava di Poggio Prisca en Via Cava del Cavone. Neem de tijd voor deze unieke wandelgangen.
Ontdek de leukste accommodaties in de Tufa-driehoek
Mijn Tip: Hotel della Fortezza in Sorano

🚗 Afstand: ca. 40 km
🛏️ Overnachting in Monte Amiata

Na een korte rit stop ik in het dorp Sovana. Dit kleine dorp staat bekend om de vele archeologische vondsten die in de omgeving zijn gedaan. Sovana heeft een lange geschiedenis en was al bewoond in de tijd van de Etrusken. Het meest indrukwekkende gebouw van Sovana is de Duomo di Sovana, ook wel de Santi Pietro e Paolo-kathedraal genoemd. Het bezoekerscentrum is tevens een museum over het rijke verleden van het dorp. Wandelend door Sovana valt op hoeveel winkeltjes er zijn die ambachtelijke producten verkopen. Je vindt er alles, van handgemaakte sieraden tot houten meubels.

Ik laat de Maremma achter me en reis naar het volgende gebied: Amiata. Dit is een opvallend vulkaangebied, met een wonderlijke geschiedenis en enkele bijzondere bezienswaardigheden. Het is mistig, het wordt donker en ik zie weinig. Dat is extra leuk, dan word ik morgenvroeg verrast met een totaal ander landschap.
Ontdek de leukste accommodaties in Monte Amiata
Mijn tip: Hotel Le Macinaie

🚗 Afstand: ca. 40 km
🛏️ Overnachting in Monte Amiata

De top van het onbekende Amiata is de berg Monte Amiata. Deze berg is 1.733 meter hoog, al is de Monte Albbro minimaal zo bekend. De reden is niet de hoogte, deze berg is slechts 1.193 meter hoog. Maar de bekendheid komt door de lokale bewoner David Lazzeretti. Volgens een lokale gids moet ik de Albbro op om het hele verhaal te horen. Dus pak ik de wandelschoenen en gaan we op pad. De route slingert rond de berg met ongekende vergezichten. De gids vertelt het bijzondere verhaal over Lazzeretti, die van simpele komaf was.

Hij was geboren in het nabijgelegen plaatsje Arcidosso. Rond 1860 beweerde hij visioenen en goddelijke openbaringen te ontvangen. Hij zag zichzelf als een nieuwe messiaanse figuur, gezonden om Italië te bevrijden. Hij stichtte een religieus-politieke beweging. Op de top van de Monte Labbro in Toscane bouwde hij in de jaren 1869–1870 met zijn volgelingen de Torre Giurisdavidica. Ik wil het uitzicht, maar vooral deze ronde stenen toren met zijn gangen en kamers wel zien.

In de middag bezoek ik het Parco Faunistico del Monte Amiata. In dit natuurpark lopen lokale diersoorten als wolven, edelherten, reeën, wilde zwijnen rond in een groot gebied. Ook zie ik bijzondere salamanders en enkele bijzondere vlinders. Het park is perfect voor een wandeling.
Ontdek de leukste accommodaties in Monte Amiata
Mijn tip: Hotel Le Macinaie

🚗 Afstand: ca. 60 km
🛏️ Overnachting in Santa Fiora

In de ochtend start ik mijn e-bike avontuur op de bospaden van Monte Amiata. Ik fiets langs de eeuwenoude beukenbossen, maar ook rond de boomgrens. Ook rijden we door enkele kleine dorpjes. De elektrische mountainbike is een sportieve manier om het gebied op een fijne manier te verkennen. De leukste stop is Abbadia San Salvatore, waar ik eigenlijk voor een ding kom. De Abdij van San Salvatore is een benedictijnenklooster, gesticht in de 8e eeuw door Longobardische monniken. Via een klein deurtje kun je de indrukwekkende romaanse crypte in met talloze zuilen. De sfeer is uiterst sereen, ik durf bijna geen foto's te maken.

Ook het Museo Minerario di Abbadia San Salvatore is intrigerend. Van 1899 tot 1972 was deze locatie een van de belangrijkste kwikmijnen ter wereld, waarbij cinnaber werd gewonnen en verwerkt tot kwik. Tijdens zijn hoogtijdagen leverde de mijn tot 25% van de wereldwijde kwikproductie. Nu is het een museum en kun je onder meer de oude mijngangen in om te zien hoe moeilijk het was om het kwik te winnen. De mijn is gigantisch groot, bijna alle gebouwen zijn nog te zien. Ik rij door naar Santa Fiora.
Ontdek de leukste accommodaties in Santa Fiora

🚗 Afstand: ca. 60 km
🛏️ Overnachting in Santa Fiora

Lekker vroeg in de ochtend wandel ik rond door Santa Fiora. In de wijk Castello bevindt zich het imposante Palazzo Sforza Cesarini, gebouwd in 1575 op de plaats van het oorspronkelijke Aldobrandeschi-kasteel. Twee middeleeuwse torens van het oude kasteel zijn nog steeds zichtbaar. Tegenwoordig herbergt het palazzo het gemeentehuis en bevat het waardevolle 17e-eeuwse fresco's. Chiesa di Sant'Agostino: Oorspronkelijk gewijd in 1146, herbouwd in 1681, met een bijzonder 14e-eeuws houten kruisbeeld die bij de jaarlijkse processie wordt gebruikt.

Dwalen door de smalle straatjes is heerlijk. Bij een uitkijkpunt zie ik het water van La Peschiera, dit is een schilderachtig park met een oude visvijver. Een schilderachtig waterbassin herbergt de bron van dat de bron van de Fiora-rivier verzamelt. Je kunt de bron in de naastgelegen kerk bezoeken. Dit was ooit een privé-tuin van de Aldobrandeschi-familie. Tijdens mijn reis kom ik die naam vaker tegen. De Aldobrandeschi-familie was een invloedrijke adellijke dynastie in middeleeuws Toscane, uit de 9e en de 14e eeuw. Hun naam is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van Zuid-Toscane. De overblijfselen zijn nu nog te zien in kastelen, paleizen en kerken in steden zoals Santa Fiora, Sovana, Roccalbegna en het volgende stadje op de lijst: Castel del Piano.

Het stadje Castel del Piano ligt aan de voet van de uitgedoofde vulkaan Monte Amiata. In het kleine dorp Seggiano bezoek ik het Olijfoliemuseum met proeverij en wandel daarna tussen meer dan 100 installaties in het openluchtmuseum Giardino di Daniel Spoerri, waar natuur en hedendaagse kunst samenkomen. Ook het stadje Arcidosso met het historische kasteel en de elegante Villa Sforzesca is een bezoek waard merk ik.
Ontdek de leukste accommodaties in Santa Fiora

🚗 Afstand: ca. 160 km / 2,5 uur rijden
🛏️ Overnachting in Vicchio

Op mijn route naar Mugello maak ik een stop bij Bagni San Filippo. Deze heetwaterbron is gelegen aan de oostelijke hellingen van de Monte Amiata. Het meest opvallende kenmerk van Bagni San Filippo is de Fosso Bianco, een reeks natuurlijke thermale baden en watervallen omgeven door weelderige bossen. Hier vind je de beroemde "Balena Bianca" (Witte Walvis). Dit is een indrukwekkende witte kalksteenformatie gevormd door de afzetting van calciumcarbonaat uit het warme, mineraalrijke water. Het water stroomt uit de bron met een temperatuur van ongeveer 48°C en mengt zich met het koude rivierwater, wat resulteert in een opvallende wit-blauwe kleur die prachtig contrasteert met het omliggende groen. De baden zijn gratis, parkeren kost wel een paar euro. Ik ga bewust vroeg in de ochtend, zodat het nog niet te druk is.

Daarna rij ik door naar Mugello, dit is een heuvelachtige regio aan de voet van de Apennijnen ten noorden van Florence. De streek wordt vaak overgeslagen door toeristen, al kennen veel mensen het Circuit Mugello. Het wereldberoemde circuit is eigendom van Ferrari en is vooral bekend door motorraces in de Moto GP. Maar het onbekende maakt het juist tot een verborgen parel. Ik rij door naar het Bilancino-meer, want het is lekker weer. Zwemmers genieten van het water, ik van een drankje.
Ontdek de leukste accommodaties in de omgeving van Vicchio
Mijn tip: het landelijke Agriturismo Il Gallo Birichino

Eigenaar van het Agriturismo Il Gallo Birichino is chefkok Cristian Borchi. Hij vertelt alles over de lokale ingrediënten die hij gebruikt voor zijn brood, kaas, vleeswaren en vruchtensappen. Dit soort ontbijtjes kunnen nooit te lang duren. Ik stap in de auto en geniet van de Toscaanse heuvels, de pijnbomen en het lekkere weer. Ik snap waarom het gebied geliefd is bij wandelaars, fietsers en natuurliefhebbers.

Daarna wandel ik naar het Castello del Trebbio, dat ook op de lijst van Werelderfgoed staat bij UNESCO. Het is in de 12e eeuw gebouwd en werd later eigendom van de bekende Medici-familie. Het biedt een strategisch uitzicht over de vallei. Ik kan het kasteel helaas niet bezoeken, omdat het ook nu nog privé-eigendom is. Gelukkig zie ik wel de fraaie omgeving.

Op de route ligt ook Borgo San Lorenzo, dat bekend is vanwege de Romaanse kerk Pieve di San Lorenzo. Hier vind je een wereldberoemde Madonna van de vermaarde kunstschilder Giotto di Bondone, die simpelweg Madonna di Borgo San Lorenzo (ca. 1290) wordt genoemd. Hij is beter bekend als Giotto en hij wordt gezien als de vader van de moderne schilderkunst en de belangrijkste schilder van zijn tijd. Na een wandeling door het historische centrum geniet ik van een aperitief. Er zitten veel mensen buiten een drankje te doen, de sfeer is gezellig.

Ontdek de leukste accommodaties in Borgo San Lorenzo

🚗 Afstand: ca. 60 km / 1 uur rijden
🛏️ Overnachting in Firenzuola

Ik wil iets actiefs doen. Badia di Moscheta is een middeleeuwse abdij in een bosrijke omgeving. Het is ook een museum en een manege waar ik mijn paard en gids ontmoet. Te paard ga ik door de groene valleien en bossen. Het is een heerlijk relaxte manier.

Na de lunch in het bijbehorende restaurant bezoek ik het charmante centrum van Firenzuola. De naam betekent letterlijk 'klein Florence' (van Firenze en het verkleinwoord -uola). Dit stadje is vooral beroemd om de pietra serena, de blauwgrijze steen die gebruikt wordt in de beroemde Florentijnse architectuur. In het Museo della Pietra Serena leer ik zelf hoe je deze steen kunt bewerken. De Rocca di Firenzuola is een historische burcht die in de Tweede Wereldoorlog werd vernield, maar daarna werd wordt opgebouwd. Dit geldt ook voor de Porta Fiorentina, een stadspoort die was gericht naar Florence. De Porta Bolognese is gericht naar Bologna, dus noordwaarts.
Ontdek de leukste accommodaties in Firenzuola
Mijn tip is Hotel Gli Orzali

🚗 Afstand: ca. 20 km / 30 minuten rijden
🛏️ Overnachting in Firenzuola

Dit deel van Toscane is erg populair voor zowel motorrijders en autobestuurders. Dit geldt vooral voor de schilderachtige Passo della Futa en Giogo-pas, die dwars door de Apennijnen lopen. Maar ik ga het anders doen: op de fiets. Ik rijd door de bossen op een elektrische mountainbike van pas naar pas. Ik wil alles zelf beleven, zonder brullende motoren, maar met zingende vogels. Je kunt in diverse dorpen de fietsen huren voor een halve of complete dag. Op een van de mooiste plekjes op de Giogo-pass neem ik een picknicklunch met mijn gids.

Ik wil dit gebied ook te voet beleven. In de namiddag maak ik kennis met Lorenzo Quartani, oprichter van Mugello Slow. Met hem en zijn hond maak ik een natuurwandeling over het Sentiero del Respiro. Dit is een nieuwe route gericht op welzijn, mindfulness en ademhaling. We mediteren bij een uitkijkpunt en ordenen onze gedachten en shcrijven ze op papier. Dit heb ik wel nodig na deze heerlijke rondreis door Toscane. Alle belevenissen krijgen een plekje, ik voel me goed. Dit is zoals reizen is bedoeld, althans voor mij.

Ik sluit de dag af in Scarperi, met onder meer het indrukwekkende Palazzo dei Vicari uit de 14e eeuw. Dit 14e-eeuwse paleis was het administratieve centrum van de Florentijnse Republiek in de regio. De gevel is versierd met talloze familiewapens van voormalige bestuurders, waaronder exemplaren van de Della Robbia-werkplaats. Binnenin zijn renaissancefresco's te bewonderen, evenals een klok die wordt toegeschreven aan Filippo Brunelleschi. Het paleis herbergt ook het Museo dei Ferri Taglienti, gewijd aan de lokale messenmakerstraditie. In de lokale winkels kun je overal messen kopen. Ik rij naar mijn heerlijk afgelegen Hotel degli Orzali.

Ontdek de leukste accommodaties in Firenzuola
Mijn tip is Hotel Gli Orzali

🚗 Afstand: ca. 140 km / 2,5 uur rijden

In de ochtend rij ik terug naar Pisa voor mijn terugvlucht. Deze unieke rondreis door Toscane heeft me ondergedompeld in Etruskische geschiedenis, wilde natuur, moderne kunst en diepgewortelde tradities. En ik kwam opvallend weinig toeristen tegen.