Blauwe gnoe

Dier dat bekend is van de grote migratie

De blauwe gnoe, ook bekend als het wildebeest, is een van de meest iconische dieren in Afrika. Met zijn kenmerkende bouw, borstelige baard en indrukwekkende hoorns trekt hij in enorme kuddes door Oost- en Zuidelijk Afrika. Maar achter zijn wat onhandige uiterlijk schuilt een fascinerend dier dat onmisbaar is op de Afrikaanse savanne. Dit zijn de beste locaties om de gnoe in het wild te zien.

De gnoe is een antilopesoort uit de familie van de holhoornigen, wat betekent dat hun hoorns hol zijn. Ze lijken op een kruising tussen een koe, een paard en een antilope, maar laat je niet misleiden. Deze dieren zijn gebouwd voor uithoudingsvermogen en samenwerking. Iets wat ze jaarlijks op de Afrikaanse savannes moeten laten zien. Vaak wordt gedacht dat de gnoe tot de Big Five behoort, maar dat klopt. Lees hier welke dieren wel tot de Big Five behoren.

Waar komt de naam wildebeest vandaan?

De blauwe gnoe op safari zien in Afrika.

De Engelse naam "wildebeest" komt uit het Nederlands/Afrikaans en betekent letterlijk "wild beest" of "wild dier". De term werd waarschijnlijk in de 17e of 18e eeuw door Nederlandse kolonisten of Afrikaners in Zuidelijk Afrika bedacht toen ze dit dier voor het eerst zagen. Waarom die naam? De gnoe heeft een robuust, woest uiterlijk met een forse romp, een borstelige baard, scherpe gebogen horens en een onvoorspelbare, springerige beweging. Dat alles gaf hem het uiterlijk van een “wild beest” – anders dan de elegante antilopes die men ook kende. In het Engels wordt het dier nog steeds wildebeest genoemd, maar ook in het Afrikaans wordt het dier nog steeds "wildebees" genoemd.

Er zijn meerdere soorten gnoes

Veel mensen denken dat er maar een soort gnoe is, maar dat is niet waar. Er zijn twee hoofdsoorten. Beide soorten zijn uitstekend aangepast aan het leven op open graslanden en halfdroge gebieden. Ze leven in grote kuddes, altijd op zoek naar water en vers gras.

  • Blauwe gnoe (Connochaetes taurinus): dit is de meest voorkomende soort, het dier is te vinden in Oost- en zuidelijk Afrika.
  • Witstaartgnoe (Connochaetes gnou): dit dier leeft vooral in zuidelijk Afrika, ze hebben een lichtere staart en zwaardere hoorns.

In welke landen leven gnoes?

De gnoe is een van de meest verspreidde dieren in Afrika. Je komt ze tegen in landen als Tanzania, Kenia, Zambia, Botswana, Mozambique, Zimbabwe en Zuid-Afrika. Als je op safari gaat in deze landen kom je ze vanzelf tegen, meestal in een groep. Soms zie je ook solitaire dieren.

Een van de hoofdrolspelen in de jaarlijkse migratie

Migratie van gnoes en zebra’s in Afrika zien.

De gnoe staat wereldwijd bekend om één ding: de Grote Migratie. Elk jaar trekken miljoenen blauwe gnoes (samen met duizenden zebra’s en antilopen) over de uitgestrekte vlaktes van de Serengeti (Tanzania) en de Masai Mara (Kenia), op zoek naar vers gras en water. De jaarlijkse migratie betekent dat de dieren meer dan 1.000 km per jaar moeten lopen. Deze migratie gaat continu door, maar het spectaculaire oversteken van de rivieren gebeurt meestal rond juli en augustus. Bij het oversteken van rivieren zoals de Mara liggen krokodillen op de loer. De migratie is niet alleen een natuurwonder, maar ook een kritische schakel in het ecosysteem. De gnoes eten het hoge gras kort, zodat andere grazers kunnen volgen. Hun uitwerpselen voeden de bodem, terwijl jaarlijks veel gnoes de roofdieren voeden.
Lees mijn uitgebreide artikel over de migratie van gnoe's en zebra's in Afrika

Slimmer dan je denkt

De naam blauwe gnoe is enigszins verwarrend.

Hoewel gnoes soms worden gezien als ‘domme’ dieren omdat ze massaal op gevaar af lijken te rennen, is hun gedrag juist extreem afgestemd op overleven:

  • Ze leven in grote kuddes, wat bescherming biedt tegen roofdieren.
  • Ze hebben een uitstekend geheugen voor routes en seizoenen.
  • Ze werken vaak samen met zebra’s. Deze dieren eten het harde gras van bovenaf, zodat gnoes daarna het zachtere gras kunnen bereiken.

Het leven van een gnoekalf

Gnoes krijgen hun jongen vaak in dezelfde periode: meestal in februari op de zuidelijke vlaktes van de Serengeti. In enkele weken worden honderdduizenden kalveren geboren.

  • Een kalf kan binnen 5 minuten staan, en rent binnen een uur met de kudde mee.
  • Deze snelle start is cruciaal: roofdieren liggen altijd op de loer tijdens de geboortegolf.

Waarom je een gnoe in het wild moet zien

De gnoe is een fascinerend en ondergewaardeerd dier. Niet de sierlijkste, niet de snelste, maar wel een van de belangrijkste schakels in het Afrikaanse ecosysteem. Wie zijn rol begrijpt, kijkt nooit meer hetzelfde naar die donkere, galopperende massa op de savanne. Dit is de echte koning van de migratie.

Dit zijn alle bestemmingen om een gnoe te zien

alle 15 artikelen over Dieren

Bekijk alle artikelen